مسعود کیمیایی در روز ? مرداد ???? در کوچه سید ابراهیم خیابان ری تهران متولد شد.بعد از آن به ترتیب در کوچه دردار، آصف الدوله، سقاباشی، عین الدوله و نهایتاً در خیابان بهار ساکن شدند.او دو خواهر و یک برادر دارد. دیپلم متوسطه را از دبیرستان بدر گرفت. بعد ازاتمام دبیرستان کم کم وارد عوالم روشنفکری شد و همراه چند تن از دوستان علاقه مند، گروه انتشارات طرفه را درست کردند.از همان دوره به موسیقی هم علاقه مند شد و چند ساز مانند پیانو و گیتار را در حد غیر حرفه، شیرین می نوازد.اما بیشترین کشش و علاقه او به سینما بود. او تا کنون دوبار ازدواج کرده؛ نخست با گیتی پاشایی (آهنگساز و خواننده)، که حاصل آن پولاد کیمیایی (هم اکنون بازیگر) بود و ازدواج دوم با فائقه آتشین که بی شک مطرح ترین ومحبوب ترین چهره? نیم قرن گذشته ایران است.
کیمیایی از آن دسته کارگردانان به اصطلاح تحصیل کرده نیست ؛ نه به کلاس سینمایی رفته و نه زبان خارجه می داند؛ تمام آموخته های تکنیکی و فنی او از سینما به حضور در گروه دستیاران فیلم قهرمانان به کارگردانی ژان نگولسکو و دستیاری ساموئل خاچیکیان در فیلم خداحافظ تهران محدود می شود. به جز آن هرچه هست، استعداد ذاتی و ذوق و سلیقه? او درسینماست.
بارزترین توانایی کیمیایی در فیلمنامه‌هایش اسطوره سازی است و قدرت او در خلق شخصیتی به عنوان اسطوره غیر قابل انکار است. مهارتی که کمتر کسی در سینمای ایران از آن بهره مند است. قهرمانی که در قلب اجتماع مبارزه می کند و از بین می رود، تا جهان خواسته? خود را بسازد و در این رهگذر است که اسطوره می شود.
تِم اغلب فیلم های کیمیایی را باورها و ارزش هایی دوست داشتنی می سازد که یا از بین رفته و یا کمرنگ شده است .کیمیایی از جوانمردی، غیرت و رفاقت تا سر حد مرگ قصه می گوید و اسطوره هایش را با این صفات در بستر جامعه? امروزی با مشکلات سیاسی- اجتماعی درگیر می کند تا از ارزش های خود دفاع کنند. ارزش هایی که مردم خیلی دوستشان دارند ولی با زندگی مدرن در تناقض می باشد؛ وقدرت کیمیایی در بیان این پیچیدگی و تناقض است. هرگاه که دور از شعارهای روشنفکرانه، سراغ یکی از اسطوره های خود رفته که داستان دراماتیکی در اجتماع مدرن امروزی دارد، کیمیایی بهترین فیلم هایش را ساخته.
بخش مهمی از جذابیت فیلم های کیمیایی مربوط به دیالوگ ها و مونولوگ های خاص اوست. کیمیایی زبان عامیانه(کوچه وبازار) رابه خوبی می شناسد و در ایجاد ضرباهنگ مناسب برای ادای آنها مهارت زیادی دارد. دیالوگ هایی که با ریتمی حیرت انگیز مخاطب را به قلاب میکشد. مشهور ترین دیالوگ های تاریخ سینمای ایران مربوط به کیمیایی و علی حاتمی است.
کیمیایی را می توان کارگردانی به معنای واقعی کلمه دانست که علی رغم وجود برخی ضعف ها درقصه پردازی و فیلمنامه نویسی، در ساخت بی نقص و کم اشتباه است.کیمیایی کارگردانی تکنیکی ست و استفاده? تکنیکی ازحرکات دوربین در آثارش به وفور مشاهده می شود؛ همینطور طراحی میزانسن های جذاب ونماهای چشمگیر از ویژگی های فنی فیلم های اوست. بدون شک صرفاً به لحاظ ساختی و فنی می توان او را بهترین کارگردان سینمای ایران دانست.
یکی از توانایی های بالای کیمیایی بازی گرفتن از بازیگران خود است. به طوریکه بین اهالی سینما مطرح بود که:« کیمیایی از چوب هم بازی می گیرد ». به همین دلیل خیلی از بازیگران بهترین بازیشان را در فیلم های او ایفا کرده اند. امین تارخ بازیگر برجسته ایران می گوید:« بازیگران برنده اصلی فیلم های کیمیایی اند». تا کنون تعداد زیادی از بازیگران برجسته سینمای ایران را کیمیایی مطرح کرده است: بهروز وثوقی، خسرو شکیبایی، بهمن مفید، هدیه تهرانی، فریبرز عربنیا، فریماه فرجامی، پارسا پیروزفر، جمشید هاشم‌پور، محمدرضا فروتن، گلچهره سجادیه، فرامرز صدیقی، احمد نجفی، شاهد احمدلو و... . کارگردانان مطرحی همانند امیر نادری، تهمینه میلانی، سامان مقدم و... نیز کار خود را ابتدا با سینمای کیمیایی شروع کرده اند. همچنین چهره های مطرحی چون عباس کیارستمی، جعفر پناهی و... نیز سابقه همکاری با کیمیایی را دارند. اصولاً در سینمای ایران همکاری با کیمیایی برای هنرمندان یک شانس بزرگ محسوب می شود.
حاشیه و جنجال ها
فیلمهای او در جشنواره‌های مطرح دنیا نمایش ویژه داشته از جمله فیلم سفر سنگ ساخته کیمیایی در جشنواره فیلم کن در سال ???? نمایش مخصوص داشته است.
